Videma-interview (2): “B&B’s liften al tien jaar gratis mee”

‘Betalen of we klagen je aan.’ Bangmakerij is het belangrijkste wapen van auteursrechtenclubs zoals Videma. Waarom deze agressieve benadering? Deel 2 van ons interview met algemeen directeur Ad Heskes en marketingmanager Robert Jan Blokland van Videma lees je hier.

Bedandbreakfast.nl: Het lijkt erop dat allerlei stichtingen een graantje mee proberen te pikken van de mogelijkheden die de Auteurswet hiertoe biedt. Is de Videma-licentie niet gewoon een melkkoe?
Videma: Mensen denken soms: wéér een heffing, wéér een belasting. Wij proberen dat beeld te veranderen. Het zijn niet alleen Marco Borsato’s die we vertegenwoordigen. Veel auteursrechthebbenden zijn kleine ondernemers die bescheiden verdienen, net als B&B-eigenaren. Zij leven van de inkomsten die ze krijgen vanuit de bescherming en benutting van hun rechten en dus van organisaties als Videma.  

Maar er kan naast jullie ook nog een andere club opstaan die zegt: nou, laat ik ook eens een afspraak maken met de rechthebbenden. Waar houdt het op?
Iemand zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: ik ga ook die Belgische zenders vrijwaren. 

Een gat in de markt!
In theorie kan dat, maar dat achten wij kansloos. Hoeveel clubs kunnen zich nou melden op het gebied van auteursrechten? Dat zijn er maar vier: Buma en Sena voor muziek, Videma voor beeld en Reprorecht voor kopieën uit publicaties. Dat zijn vier organisaties en meer zouden het er niet mogen zijn.  

Maar er zijn heel veel heffingen voor B&B’s. Gemiddeld is een bed & breakfast 21 procent van de omzet kwijt aan heffingen. Daarvan leggen auteursrechtenorganisaties de grootste druk.
De Videma-licentie is geen heffing.

Geld is geld voor een B&B-eigenaar. Of het nu de overheid is of een club als Videma die het int, het geld ben je kwijt.
Maar als B&B-houder hóef je niet te betalen, want je hebt de keuze om die tv wel of niet in de gastenkamer neer te zetten. Het feit dat een ondernemer dit doet, geeft aan dat die tv blijkbaar economische meerwaarde biedt. Is het niet zo dat een B&B-eigenaar een hogere prijs kan vragen voor zijn kamer, als daar een tv staat? Dan is een kleine bijdrage aan de rechthebbenden niet onredelijk.

Die keuze is pas sinds mei 2010 in beeld, toen de grote groep B&B-eigenaren de eerste brief ontving van Videma. Er was voorheen nog veel onbekendheid over Videma. Dat betekent dat B&B-houders eerst flink hebben geïnvesteerd in tv’s op de kamers, en nu pas worden geconfronteerd met deze licentie.
Je kunt het ook anders zien: ze hebben tien jaar lang gratis meegelift. Eigenlijk hadden ze al die tijd al moeten betalen. Dat hebben ze niet hoeven doen, omdat het zolang geduurd heeft om per doelgroep netjes het product aan de man te brengen. Videma heeft de keuze gemaakt om per doelgroep te communiceren.

Jullie sturen eerst vragenlijsten en een dreigbrief… Op het moment dat je je als organisatie kunt verschuilen achter bestaande wet- en regelgeving, wordt het al gauw bangmakerij.
De Auteurswet is niet alleen bedoeld om de belangen van rechthebbenden te beschermen, maar ook om duidelijk te maken wanneer zij ergens geld voor mogen vragen en wanneer niet. Maar de basis van wat Videma doet en wat de rechthebbenden vragen, is puur een vergoeding voor een product dat zij leveren. Het is een economische transactie. Helaas zien mensen dat niet zo.

Waar is het tarief van de Videma-licentie op gebaseerd?
Het tarief is het prijskaartje dat de rechthebbenden hangen aan het gebruik van hun product. De rechter heeft gezegd: in beginsel mag de auteursrechthebbende vragen wat hij wil. We zouden per kamer dus ook 28 miljoen euro per jaar kunnen vragen. In dat geval zouden veel ondernemers de tv weghalen. In de nabije toekomst kunnen gebruikers zich wenden tot een onafhankelijke geschillencommissie. Een B&B-houder kan daar straks naartoe stappen als hij het niet eens is met het tarief van Videma.

De geschillencommissie is onderdeel van een wetsvoorstel waarin toezicht op auteursrechtenorganisaties, waaronder ook Videma, wordt geregeld. Wat is de stand van zaken?
Het conceptvoorstel moet nog plenair besproken worden in de Tweede Kamer en dat is al drie keer uitgesteld. De wet komt er, maar het is de vraag hoe zwaar die geïmplementeerd wordt. Misschien zegt de politiek straks: er is al heel stuk zelfregulering; we halen een paar artikelen uit het wetsvoorstel of maken het minder zwaar. 

Toch vindt ook de overheid dat toezicht nodig is.
Ja en nee. Aanleiding voor het conceptvoorstel waren onder meer klachten van MKB Nederland en VNO-NCW. Zij hebben veel kabaal gemaakt in de politiek en de pers over auteursrechtenzaken. Want als collectief beheerder ben je natuurlijk monopolist en kun je de prijs bepalen. Maar onze prijsstelling is een paar keer aan de orde geweest en daar is niets geks aan. Inmiddels heeft de politiek meer inzicht gekregen in de materie en gezien dat het wel meevalt met de klachten van MKB Nederland en VNO-NCW. Het is niet zo erg als zij hebben voorgesteld. Bovendien zijn wij meteen gestart met zelfregulering. Zo hebben we een keurmerk geïntroduceerd dat in de tweede helft van het jaar geïmplementeerd wordt, en geven we op onze website meer openheid van zaken.

De regering wil juist minder regeldruk.
Het is een rare situatie: de overheid laat nu het publieksrecht los op een private situatie. Onze rechthebbenden zeggen: ‘wij laten alleen onze rechten exploiteren, dat is een contract met Videma en vervolgens met de gebruiker. Daar heeft de overheid in beginsel niets mee te maken’. De overheid zegt: ‘daar zijn we het niet helemaal mee eens, want zit een stuk collectiviteit en daarmee stukje monopolisme in. Dus daar mag meer controle op zijn’. Vandaar ook die geschillencommissie. 

Is Videma ooit gemeld bij de Mededingingsautoriteit?
Toen wij van start gingen, hebben we zelf een check gedaan omdat we een collectief gingen vertegenwoordigen. We hebben toen groen licht gekregen. De Mededingingsautoriteit gaat zich pas met Videma bemoeien als ze klachten over ons krijgen. Dat is tot nu toe niet gebeurd.

Onze abonnees hebben vragen over de betrouwbaarheid van Videma. Zo zijn jullie niet aangewezen door de overheid.
Buma is feitelijk ook niet aangewezen, Sena wel. Stemra is gelinkt aan Buma, maar valt tot op heden niet onder toezicht. Dat gaat wel gebeuren, net zoals Videma onder toezicht gaat vallen. Maar het ontbreken van vertrouwen heeft vooral te maken met onze naamsbekendheid. Iedereen weet: ik moet voor muziek betalen. Als wij dan zeggen: maar je moet ook voor beeld betalen, is daar in eerste instantie minder begrip voor.

Hoeveel B&B-eigenaren hebben gereageerd op jullie eerste brief?
We hebben circa 2.500 B&B’s aangeschreven. Daar kwamen ongeveer 1.200 reacties op van B&B-houders, van wie de meesten tv hebben. 

Dus veel B&B’s houden zich gedeisd…
We zijn het wel gewend dat mensen de kat uit de boom kijken. Sommige mensen willen ook oprecht checken of het niet om een spookfactuur gaat of om een illegaal clubje dat geld probeert te stelen. 

Je hebt wel een imagoprobleem, als je na tien jaar nog steeds als oplichter wordt gezien!
Een aantal spookclubjes veroorzaakt dat ondernemers terecht heel kritisch kijken: wat heb ik nu voor me? Dat imagoprobleem is er altijd wel geweest en is door de jaren heen misschien wel erger geworden. Dat heeft ook te maken met de opstelling van VNO en MKB. Zij mobiliseerden de politiek en riepen dingen in de pers. Vroeger kon je nog wel eens op voorhand gaan praten met een brancheorganisatie maar de laatste jaren gaat dat moeilijker. Daardoor zijn wij gedwongen om op een misschien wat onsympathieke wijze de markt in te gaan.

Het is een agressieve benadering om B&B-houders al in jullie tweede brief te dreigen met 45.000 boete en gevangenisstraf.
Dat staat in de folder van Brein die wij mee hebben meegestuurd met onze tweede brief. Brein gaat over illegaal kopiëren en downloaden, het is in feite de auteursrechtenpolitie. Brein zegt: als je inbreuk maakt op auteursrechten, loop je bepaalde risico’s, en die zijn geschetst in die folder. Als iemand weigert een licentie te nemen, dan kunnen wij zelf optreden of Brein daarbij inschakelen.

Dat is toch pure bangmakerij?
Wij moeten uiteindelijk heel ver gaan om mensen te overtuigen die weigeren een licentie te nemen. Een uitgever kan zeggen: we leveren geen krant meer. Dat voelt een klant meteen. Dat kunnen wij niet. Mensen hebben een tv en een kabel, dus het beeld is er al. Wij willen bereiken dat mensen begrip hebben voor de licentie en deze uit zichzelf aanvragen. Maar doen ze dat niet, dan moet je uiteindelijk toch doorbijten en naar de rechter stappen.

Want alleen dan wordt duidelijk waar je echt staat?
Ja, en dat is jammer, want dan word je toch afgeschilderd als de boeman.

Hoeveel rechtszaken zijn er nu geweest?
Recentelijk hadden we onze tweede hotelzaak, met een hoteleigenaar uit Egmond aan Zee. Daarvoor hadden we een zaak tegen Mitex (een brancheorganisatie voor de mode- en sportdetailhandel) en in 2006 waren er zaken tegen twee kroegen. Het hotel moest met terugwerkende kracht schadevergoeding betalen. In het geval van de cafés werd door de rechters een verbod toegewezen. Videma staat in haar recht, zo is steeds gebleken.

Als je de uitkomsten van die zaken samenvat, waar sta je dan?
10-0 gewonnen. We krijgen altijd gelijk.

NB:
Koninklijke Horeca Nederland (KHN) heeft met Videma een prijsafspraak gemaakt namens de gehele hotelbranche. Hotels betalen per licentie tien euro minder. Bed & Breakfast Nederland heeft geprobeerd om ook voor B&B-eigenaren zo’n prijsafspraak te maken. Videma eist echter dat wij in ruil daarvoor de adresgegevens van al onze abonnees verstrekken, en/of de incasso-administratie van Videma overnemen. Hieraan willen en kunnen wij geen gehoor geven.

Wij vinden dat Videma onredelijke voorwaarden stelt. De huidige situatie waarin een hotel tien euro minder betaalt voor een licentie dan een bed & breakfast, is scheef. Bed & Breakfast Nederland zal hierover dan ook een klacht indienen bij de nog in te stellen Geschillencommissie Auteursrecht. Die gaat naar verwachting begin volgend jaar van start. B&B-eigenaren kunnen hier straks terecht als ze het niet eens zijn met de tarieven van Videma of een andere auteursrechtenorganisatie.

Lees ook deel 1 van dit interview 
In het eerste deel van dit interview zoeken we de grenzen op van Videma-licentie: wanneer wel betalen en wanneer niet?

Update 03-11-11: Op verzoek van Buma/Stemra is een opmerking van Videma over de werkwijze van deze organisatie uit het artikel verwijderd.